Sovyetler Birliği ve Dünya Sosyalist Sisteminde karşı-devrim otuzuncu yılına yaklaşıyor. Fakat Polonya’da CIA destekli “Solidarnoş” hareketinin, Sovyetler Birliği’nde karşı-devrimci muhalefetin “yenilenme” adıyla etkinliğinin arttığı, Macaristan, Çekoslovakya ve Demokratik Almanya’da özellikle katolik kiliseleri üzerinden karşı-devrim hareketlerinin su yüzüne çıktığı dönem 30 yılını tamamladı. Ülkemizde de TKP’nin likidasyonunda üçüncü evreye işaret eden “Dönüşler” üzerinden 30 yıl geçti.
Partimiz 97.yaşını doldururken ülke yeni gelişmelere gebe. Diktatörlük koşullarında, OHAL altında, KHK’lar ile yönetilen bir ülkeden söz ediyoruz. Kemerleri sık sık bir yere kadar. Düşünmeyi, konuşmayı yasakla bir yere kadar. İnsan haklarını yok say bir yere kadar. Bu düğüm bir yerde kopacak.
Türkiye’nin en eski partisi TKP 10 Eylül 1920’de kurulmuştur. TKP, 1917 Büyük Ekim Sosyalist Devrimi’nin etkileri ve Anadolu’da başlatılan Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın ateşleri içinde doğmuştur.
TKP’nin Kuruluş Kongresi’nde onaylanan birinci programı, Ulusal Kurtuluş Savaşı’na katılarak, bu savaşı Sosyal Kurtuluş Savaşı’na yükseltme mücadelesinin programıdır.
Türkiye Komünist Partisi’nin 97. kuruluş yıldönümünü ağır baskı, terör ve diktatörlük koşullarında karşılıyoruz. Hangi koşullarda savaştığımızı bu yazıda ele almamız partimizin yayınlarını izleyenler için bir tekrardan öteye geçmeyecektir. Mesele bu koşullardan nasıl çıkılacağı, işçi sınıfının ve yoksulların bu mücadelede nasıl bir rol üstlenecekleri konusudur.
Partimiz savaş tarihi boyunca çeşitli evrelerden geçmiştir. Bu evrelerin nitelikleri her zaman ulusal ve uluslararası koşullar ile bu iki alanda sınıfsal güçlerin yeralımına göre belirlenmiştir. Komünist idelerin yükselme ve tüm halkları kapsayıcı dönemde kurulan partimiz, uluslararası alanda sosyalizm kuruculuğunun yaşadığı tüm dönemlerin, inişlerin, çıkışların ve ilerleme ile gerilemelerin sadece şahidi olmamış, tüm bu gelişmelerden doğrudan etkilenmiştir.
Türkiye Komünist Teşkilâtı’nın faaliyeti hakkındaki layihayı esas itibarıyla ikiye ayırmak lâzım gelir: Biri «tenevvür» [aydınlanma], diğeri de «teşekkül» [şekillenme] devri.
Tenevvür devri: Bu devrin mahiyetini, manasını anlamak için Rusya’da inkılâbın henüz başlamadığı zamanlara kadar geri gitmelidir.
Kapitalizm idare-i zulmânesine karşı şimdiye kadar hudut ve millet tanımaksızın Rusya’da, Almanya ve Macaristan’da, muhtelif şark ülkelerinde ve nihayet Türkiye’de icra-i faaliyet eden arkadaşlarımızı, memleketimizi iş görmeye davet ve bir merkez etrafında toplamağa sevk edecek âmil şüphesiz ki muayyen esaslarda takip olunacak bir programdır. Bugün biz böyle bir program lâyihasını muhterem kongreye arz ile mühim ve tarihî bir vazifenin ifasına girişiyoruz.
Teşkilât devirlerini geçiren ve şimdiye kadar birer grup halinde yaşayan Türkiye komünistleri, bu kongreden müteşekkil ve müttehit bir fırka olarak çıkmakla, yeni bir devre-i hayata ayak basıyorlar. Fırkanın önünde duran birinci vazife: Bundan sonra memleketimiz amele ve fukara rençperleri arasında fikrimizi kuvvet ve süratle neşrederek halkın mukadderatını kendi eli ne verecek sebep ve kabiliyetleri hazırlamaktır.
Beni şu konferansa reis intihabınızdan dolayı büyük teşekkürler ederim. İtimadınıza teşekkürüm resmî değil, pek samimi mahiyettedir. Ben bu içtimanızı büyük bir kıymeti tarihiye telakki ediyorum. Çünkü fikrimce bu teşkil ettiğiniz heyet tarihte Türk halkının tesiratını hakikaten arz ve temsil eden ilk teşkilattır.
